منطقه ویژه فرهنگی و گردشگری عباس آباد تهران

اراضی عباس آباد تهران به وسعت 5،600،000 متر مربع ،  از سمت شمال به اتوبان شهید حقانی ، از جنوب به خیابان شهید مطهری ، از غرب به بلوار نلسون ماندلا و از سمت شرق به خیابان شهید قنبرزاده و محله جلفا محدود شده است ، از جمله مکان های واقع شده در این نقشه محدوده ارضی عباس آباد می توان به ساختمان استانداری تهران ، ساختمان بانک مرکزی ، ساختمان وزارت راه و شهرسازی ، ساختمان راه آهن ، ساختمان بنادر و دریانوردی ، ساختمان مرکزی بانک سپه ، کتابخانه ملی ایران ، محموعه فرهنگستانها ، بنیاد مستضعفان و جانبازان و مصلی تهران ،  مجموعه چندعملکردی بیهقی ، مجموعه ایستگاهی شهید حقانی ،  مجموعه علمی گردشگری پلانتاریوم گنبد مینا و اسکیت پارک ، هتل ارم تهران ، باغ کتاب ، باغ هنر ، باغ نمایش ، باغ موزه دفاع مقدس ، بوستان آب و آتش ، بوستان نوروز ، بوستان بنادر ، بوستان طالقانی ، بوستان بهشت مادران و… اشاره نمود.

علت انتخاب نام عباس آباد برای این منطقه به زمان های قدیم باز می گردد ، در دوره محمد شاه قاجار ، وزیر او میرزا عباس آقاسی این اراضی را به عنوان هدیه از شاه دریافت نمود و نام عباس آباد را بر روی آن به یادگار گذاشت ، وی به شدت پی گیر حفر چاه و رسیدن به آب در این اراضی بود و حتی در جواب مقنی که خسته شده بود و اعتراض می کرد ، عنوان می کرد : ” به تو چه مربوط است که این چاه آب ندارد ، اگر برای من آب نداشته باشد ، برای تو که نان دارد ” و ضرب المثل ایرانی معروفی در این خصوص نیز از اینجا نشات گرفته است ، این اراضی همچون بسیاری از املاک شاهزادگان و نوادگان قاجار در دوره پهلوی مصادره شد و به عنوان خالصه جات در اختیار دولت درآمد . اراضی عباس آباد از جمله متاخرین اراضی تفکیکی بود که تا پیش از تصویب نخستین طرح جامع شهر تهران ، هنوز ساختمان های چندانی در آن ساخته نشده بودند ، لذا با پدیدار شدن نخستین طرح جامع شهر تهران در سال 1347 ( فرمانفرما – گروئن )  از قطعه قطعه شدن اراضی عباس آباد جلوگیری شد تا به عنوان یکی از ده جامعه بزرگ بازرگانی و دولتی شهر تهران مورد بهره برداری قرار گیرد .

شرکت نوسازی عباس آباد در سال 1349 به دست شهردار وقت تهران با مصوبه مجلس تاسیس شد . این شرکت از آن زمان تا کنون با مدیران عامل متعددی که بر خود دیده است ، همواره مدیریت واحد این اراضی را درجهت آبادانی و کارایی مطلوب علی الخصوص بعد از تصویب طرح جامع نهایی اراضی عباس آباد بر عهده دارد . شایان ذکر است نخستین طرح تفصیلی شهر تهران در سال 1352 به تصویب رسید ، که در طرح اولیه این اراضی دو معمار برجسته آن زمان ( کنزو تانگه و لوئی کان ) از شمالی ترین نقطه این اراضی محور پیاده ای عمود بر محور عباس آباد (خیابان شهید بهشتی کنونی) را در نظر گرفتند و حول آن ، خدمات شهری مقیاس ملی را در برج های بلندمرتبه و پراکنده پیشنهاد کردند ، که البته این طرح بی سرانجام ماند اما ایده های ساختاری اش همچنان باقی ماند تا اینکه در سال 1353 تا 1355 طرح دیگری توسط مشاور انگلیسی لوالین دیویس تهیه شد و به تصویب رسید که در این طرح ثانویه هدف ایجاد مراکز جدید حکومتی و منطقه نمونه شهری بود ، در این طرح توسط سیستم حمل و نقل عمومی و مترو ، المان های مهم اداری ، بازرگانی ، حکومتی و مسکونی را به یکدیگر پیوند داده شده بودند ، عملیات اجرایی این طرح در سال 1355 آغاز شد و به اجرای چندین ساختمان و بزرگراه نیز منجر شد.

در سال 1357 با تغییر حکومت ایران اجرای این طرح متوقف شد و در ادامه دومین طرح جامع شهر تهران در سال 1371 توسط مهندسین مشاور آتک آرکولوگ تهیه شد ، در این طرح مناطق بیست گانه شهر تهران تعیین شدند و در این میان اراضی عباس آباد با موقعیتی اداری دیپلماتیک در مرکز قسمت شمالی تعیین شد و چندی بعد بازنگری طرح در سال 1377 رخ داد و دومین طرح جامع شهر تهران ( طرح ساماندهی ) توسط مهندسین مشاور آتک آرکولوگ مجدداً تهیه شد ، این طرح عملکرد اراضی را بازرگانی ، ملی و بین المللی درنظر گرفت ، این طرح نیز مورد موافقت واقع نشد و توسط همان مشاور در سال 1380 بازنگری و مجدداً تهیه شد ولی طرح جدید باز هم رد شد ، تا اینکه نهایتاً وزیر مسکن و شهرسازی وقت از شخص رهبری استعلام کردند ، و ایشان نیز کاربری اراضی را فضای سبز و حسب نیاز فرهنگی اعلام نموده و بر آن تا کید کردند. پس از آن تعیین تکلیف اراضی در کمیسیون ماده پنج مشخص گردید و در یکی از جلسات شورای شهر سال 1383 به صورت ماده واحده ای به تصویب رسید و در سال 1384 گزینه طراحی پیشنهادی مهندسین مشاور نقش جهان پارس پذیرفته شد و شورای عالی معماری و شهرسازی ایران در اسناد به تصویب رسیده خود ، طرح های جامع و تفصیلی شهر تهران را موظف کرد که طرح جامع اراضی عباس آباد را به عنوان جزئی از طرح جامع تلقی کرده و در سند یکپارچه شهر تهران در نظر بگیرند. نهایتاً  سومین طرح جامع شهر تهران در سال 1386 به تصوب رسید که جهت اجرا به شورای شهر و دستگاه های مربوطه ابلاغ گردید.